Jednym z kluczowym elementów planowania prac budowlanych lub remontowych jest wybór płyty konstrukcyjnej. Wśród najpopularniejszych płyt, którymi usztywniane są konstrukcje znajdują się płyty MFP (Multi Functional Panel) i OSB (Oriented Stand Board). Obie te płyty mają swoje unikalne cechy i zastosowania, przez co ich wybór wcale nie jest taki prosty. Poniżej przedstawiamy porównanie najważniejszych parametrów obydwu tych materiałów.
Zastosowanie płyt OSB oraz MFP
Płyta MFP to rodzaj wielofunkcyjnej płyty drewnopochodnej, znanej z wysokiej wytrzymałości i odporności na wilgoć. Składa się z cienkich warstw drewna ułożonych w różnych kierunkach, co zapewnia jej równomierną siłę w każdym wymiarze. Płyty MFP są często wybierane w projektach, gdzie wymagana jest dobra odporność na warunki zewnętrzne i obciążenia mechaniczne. Często jest stosowana przy budowie domów szkieletowych, a także do usztywnienia dachu czy podłogi w budynkach murowanych. Z kolei płyta OSB to rodzaj płyty wiórowej, wytwarzanej z długich, cienkich wiórów drewnianych, ułożonych w warstwach i sklejonych pod wpływem wysokiej temperatury i ciśnienia. Płyty OSB są nieco mniej wytrzymałe i sztywne niż płyty MFP, ale jednocześnie ich koszt jest niższy w porównaniu z płytami MFP. Podobnie jak płyty MFP, są powszechnie używane w pracach konstrukcyjnych, takich jak usztywnienie ścian, dachów, podłóg na stropie czy poddaszu.
Wodoszczelność płyt konstrukcyjnych
W budownictwie drewnianym i szkieletowym wyróżnić można dwa największe zagrożenia – wodę i ogień. Nadmiar wilgoci, zwłaszcza, jeśli długo utrzymuje się wewnątrz, może mieć bardzo negatywny wpływ na drewno. Dlatego zwykle na płyty konstrukcyjne stosuje się dodatkowe materiały zabezpieczające, takie jak np. membrana paroizolacyjna. Warto jednak pamiętać o tym, że nie jest ona w stanie całkowicie zabezpieczyć konstrukcję przed penetracją wilgoci, a jedynie ogranicza jej przenikanie. Warto także mieć na uwadze, że płyty klejone warstwowo takie jak MFP oraz OSB charakteryzują się wysokim oporem dyfuzyjnym, co znaczy, że same w sobie są paroizolatorem. Zważywszy na parametry paroizolacyjne płyt, w domach szkieletowych nie wolno stosować ich od strony zewnętrznej konstrukcji, ponieważ w przypadku dostania się wilgoci do wnętrza konstrukcji, płyty te zablokują ich wydostanie się na zewnątrz. W efekcie wilgoć pozostanie w konstrukcji ściany lub dachu domu i będzie degradować konstrukcję budowli. Płyty MFP oraz OSB należy stosować zawsze od strony wewnętrznej ścian. Płyty MFP są znacznie bardziej odporne na wilgoć niż OSB, co czyni je lepszym wyborem m.in. do łazienki czy kuchni.
Ognioodporność płyt MFP oraz OSB
Jak już wspomnieliśmy, drugim istotnym zagrożeniem dla konstrukcji opartych na drewnie, jest ogień. A zatem wybór materiałów w tym przypadku powinien zostać oparty na takim parametrze, jak klasa reakcji na ogień. Dla płyt MFP klasa reakcji na ogień wynosi D-s1, d0 co oznacza istotny udział w pożarze, podczas pożaru prawie nie wytwarza dymu, podczas pożaru nie wytwarza płonących kropli i cząstek. Z kolei płyta OSB ma klasę ogniową D-s2, d0, co oznacza istotny udział w pożarze, średnią ilość i gęstość dymu oraz to, że podczas pożaru nie wytwarza płonących kropli i cząstek. Co do zasady, płyta MFP spełnia wymagania ochrony przeciwpożarowej lepiej niż płyty OSB1-4. Warto jednak wspomnieć, że na rynku dostępne są specjalne płyty ognioodporne OSB STOP FIRE, mające zastosowanie tam, gdzie wymagana jest większa ochrona przeciwpożarowa.
Sztywność konstrukcji
Płyta MFP, ze względu na większą gęstość, ma znacznie lepszą spoistość i sztywność. MFP przewyższa płytę OSB także pod względem takich parametrów, jak odporność na zginanie i rozciąganie o 122%, i to zarówno w osi wzdłużnej, jak i w poprzecznej. Co więcej, płyta MFP ma aż dwukrotnie wyższy poziom elastyczności przy osi poprzecznej, niż płyta OSB. Podsumowując, płyty MFP zdecydowanie lepiej przenoszą obciążenia, bardziej usztywniają konstrukcje i ogólnie dużo lepiej sprawdzą się pod kątem osiągania wysokich parametrów statycznych konstrukcji.
Formaldehydy w płytach OSB i MFP
Formaldehydy są wszechobecnymi związkami chemicznymi o szerokim zastosowaniu przemysłowym. Obecność tego związku w materiałach budowlanych negatywnie wpływa na zdrowie – wdychanie jego oparów może powodować podrażnienie dróg oddechowych, skóry oraz oczu.
W procesie wytwarzania płyt OSB kluczową rolę odgrywają specjalistyczne kleje, w skład których wchodzą różne rodzaje żywic syntetycznych, takie jak melamina-formaldehyd, mocznik-formaldehyd oraz fenol-formaldehyd. Istotnym składnikiem tych żywic jest zatem formaldehyd, wykorzystywany jako reagent w ich syntezie.
Podczas procesu produkcji płyt OSB, zwłaszcza w fazie prasowania wiórów nasączonych klejem przy wysokiej temperaturze (do 200°C), dochodzi do częściowej depolimeryzacji żywicy. W tej fazie procesu, zdecydowana większość formaldehydu ulatnia się, a w samej płycie pozostają jego śladowe ilości. Szacuje się, że poziom emisji tej substancji może być widoczny jeszcze do ok. 1-3 miesięcy po wyprodukowaniu płyty.
Płyty MFP, podobnie jak inne produkty drewnopochodne, są sklejane przy użyciu klejów zawierających nieznaczące ilości formaldehydu. Kleje stosowane do produkcji płyt MFP zawierają w sobie praktycznie pomijalne ilości formaldehydu, dzięki czemu płyty te spełniają normy klasy emisji E-1. Oznacza to, że ich emisja szkodliwych substancji jest ograniczona do wartości mniejszej niż 0,1 mg/m3. Według standardów określonych przez Instytut Medycyny Pracy w Polsce, najwyższe dopuszczalne stężenie formaldehydu na stanowiskach pracy to 0,5 mg/m3 na przeciętny 8-godzinny dzień pracy.
Warto zaznaczyć, że chociaż kleje stosowane w płytach drewnopochodnych mogą zawierać formaldehyd, jego zawartość w płytach MFP jest śladowa. Jest to ilość znacznie niższa niż w niektórych kosmetykach do pielęgnacji włosów, czy w płytach wiórowych z których wykonywane są meble kuchenne, szafki, czy komody, nie wspominając o dymie papierosowym.
Cena - co jest tańsze: płyta OSB czy MFP?
Cena płyty MFP o wymiarach 1250 x 2500 mm, gr. 12 mm to ok. 29 zł za 1m2.
Cena płyty OSB o wymiarach 1250 x 2500 mm, gr. 12 mm to ok. 18 zł za 1m2.
Wymiary płyt OSB i MFP
Długość płyt wiórowych MFP oraz OSB wynosi najczęściej 2500 mm, natomiast ich szerokość waha się od 605 do 1250 mm.
Płyty MFP oraz OSB dostępne są w różnych grubościach – 10, 12, 15, 18, 22 bądź 25 mm. Najczęściej stosowana grubość do usztywnienia ścian to 12 lub 15 mm. Ostatnia wymieniona grubość gwarantuje wyjątkowo wysoką wytrzymałość na zginanie pod wpływem obciążeń stałych i użytkowych, przez co płyty o grubości 22 lub 25 mm rekomendowane są na podłogi.